Świat książek
HaiKuh
Liryka Polecana Dzieciom
Autorka: Dr. Ines Galling
Podczas Światowego Dnia Poezji, 21 marca 2024 roku, na dziecięcą scenę literacką wkroczyła rezolutna krówka HaiKuh, maskotka projektu „Liryka Polecana Dzieciom” (Lyrik-Empfehlungen für Kinder), zainicjowanego w zeszłym roku jako odpowiednik „Liryki Polecanej Dorosłym” (Lyrik-Empfehlungen für Erwachsene) ukazującej się rokrocznie od ponad dekady. Partnerami projektu skierowanego do dorosłych są Niemiecka Akademia Języka i Literatury (Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung), Fundacja Gabinet Liryki (Stiftung Lyrik Kabinett) oraz Dom Poezji (Haus für Poesie). Do współpracy nad projektem skierowanym do młodszych czytelniczek i czytelników dołączyła fundacja Międzynarodowa Biblioteka Młodzieżowa (Internationale Jugendbibliothek) z siedzibą w Monachium, która jest największą na świecie biblioteką specjalizującą się w literaturze dla dzieci i młodzieży i oferującą bogaty program wydarzeń, szkoleń, a także badań.
Międzynarodowa Biblioteka Młodzieżowa od 2011 roku skupia się na liryce dziecięcej, wybierając utwory do wielojęzycznego ilustrowanego kalendarza dla dzieci (ukazującego się nakładem Moritz Verlag) oraz realizując w latach 2016-2018 wraz z Niemiecką Akademią Języka i Literatury oraz Fundacją Gabinet Liryki projekt „Więcej wagi dla poezji dziecięcej” („Mehr Gewicht fürs Kindergedicht“). W celu zbudowania pomostu między liryką dla dzieci a liryką dla dorosłych zaproszono sześcioro poetów oraz poetek, z których część miała już za sobą publikacje dla młodszych czytelników, do stworzenia utworów dla dzieci. Zespół składający się z czworga grafików i graficzek stworzył ilustracje do wierszy, po czym tomik ukazał się w 2018 roku nakładem wydawnictwa Mixtvision Verlag w antologii „Ein Nilpferd steckt im Leuchtturm fest. Tiergedichte für Kinder” („Hipopotam utknął w latarni morskiej. Wiersze o zwierzętach dla dzieci”). Publikacji towarzyszyła wystawa, a do dziś wiele z tych utworów ukazało się także w innych opracowaniach.
W nawiązaniu do tej udanej współpracy projekt „Liryka Polecana Dzieciom” zwiększa widoczność poezji dziecięcej, zwracając uwagę na różnorodność dzisiejszej poezji dla dzieci. Bo przecież od kilku lat w krajach niemieckojęzycznych obserwuje się pewien rozkwit poezji dziecięcej – publikowane sią zarówno utwory nowych głosów jak i „starych wyjadaczy” – w pojedynczych tomach, zbiorach, antologiach oraz ilustrowanych tomikach poezji.
Pierwsza jedenastka polecanych dzieciom utworów lirycznych została opublikowana 21 marca 2024 roku w broszurze oraz na stronie www.lyrik-empfehlungen.de równolegle do rekomendacji dla dorosłych. Gremium miłośników poezji składające się z pisarek i pisarzy, ilustratorek i ilustratorów, krytyczek i krytyków, wykładowczyń i wykładowców uniwersyteckich oraz laureatek i laureatów konkursu lyrix dla młodych twórców poezji, prezentuje swoje indywidualne wybory w zwięzłych, wyrazistych tekstach. Przy wyborze brane są pod uwagę zarówno pozycje niemieckojęzyczne jak i przekłady, a polecane tytuły skierowane są przede wszystkim do dzieci w wieku od trzech do jedenastu lat.
Projekt „Liryka Polecana Dzieciom” ma na celu nie tylko „rozbudzenie apetytu na poezję”, ale także wsparcie wszystkich uczestników świata poezji dziecięcej: autorek i autorów, wydawnictw, księgarni, bibliotek i oczywiście młodszych i starszych czytelniczek i czytelników. Miłośniczki i miłośnicy poezji poszukujący inspiracji mogą zapoznać się z rekomendacjami w broszurze, na stronie internetowej oraz instagramowej Międzynarodowej Biblioteki Młodzieżowej. Urocza ambasadorka projektu, krówka HaiKuh, jest widoczna na plakatach i pocztówkach, można ją znaleźć na stronie internetowej oraz w formie naklejki na polecanych książkach, gdzie zaznacza obecność wartościowej liryki dla dzieci!
Kolejną ważną częścią projektu „Liryka Polecana Dzieciom” jest bogaty program wydarzeń edukacyjnych i kulturalnych prowadzonych przez autorki i autorów oraz wykwalifikowaną kadrę pedagożek i pedagogów literackich w formie spotkań autorskich i warsztatów dla mniejszych jak i większych grup w przedszkolach i szkołach, na festiwalach literackich oraz w domach literatury. Podczas bieżącej edycji zrealizowano łącznie ponad pięćdziesiąt różnych spotkań poświęconych książkom na terenie całych Niemiec, a także w Austrii i w Szwajcarii.
Ponadto dla osób prowadzących zajęcia edukacyjne stworzono również zbiór materiałów pomocniczych „Po prostu lirycznie!” (Einfach lyrisch!), oferujących nauczycielkom i nauczycielom dostęp do różnych materiałów oraz metod przybliżającym uczennicom i uczniom rekomendowane pozycje. W zbiorze można znaleźć pełen wachlarz pomysłów na zajęcia ukierunkowane na działanie, twórczość i performatywność, które zwracają uwagę na dźwiękowy wymiar poezji, a także na doznania zmysłowe i współgranie ze sobą języka, ciała i ruchu. Te oryginalne i kreatywne, oparte na zabawie metody łączą w sobie radość tworzenia i rozwijanie różnych umiejętności. Materiały pomocnicze można pobrać bezpłatnie ze strony www.lyrik-empfehlungen.de, można je wykorzystać również na lekcjach niemieckiego jako języka obcego.
Wybór Liryki Polecanej Dzieciom w roku 2024
Lista jedenastu książek obejmuje szeroki wachlarz gatunków i dlatego jest odzwierciedleniem najważniejszych trendów w liryce dla dzieci, a jednocześnie zwraca uwagę na pozycje wyjątkowe. Wśród tej jedenastki osiem to tytuły niemieckie (patrz lista na końcu artykułu) i są to zarówno nowe odkrycia starszych dzieł jak i nowości, utwory klasyczne jak i takie, które zaskakują swoją koncepcją. Tematyka obejmuje zagadnienia lokalne na świecie, jak i codzienne życie dzieci, ich myśli i uczucia, aż po przyrodę i zwierzęta, od lat stanowiące popularny motyw w poezji dziecięcej.
Wszystkie książki demonstrują wielkie zaufanie do języka. Wiersz austriackiej poetki Leny Raubaum zatytułowany „Was Worte alles können” („Wszystko, co potrafią słowa”) stanowi tu pars pro toto. To zaufanie pokładane w języku idzie w parze z ogromną radością „tworzenia w języku” – nonsensów, żartów językowych i brzmieniowych, dźwięków, asonansów i rymów. Wydźwięk książek jest często zabawny i dowcipny, czasem refleksyjny i melancholijny, a nierzadko pojawiają się zaskakujące puenty i momenty „aha”. Wszystkie książki są ilustrowane, co tworzy dodatkowe płaszczyzny połączeń i otwiera nowe możliwości interpretacji.
W tomie „Pizzakatze” („Pizzokot") rytmiczny utwór Willa Gmehlinga pełen wewnętrznych i końcowych rymów znajdziemy urzekające ilustracje Antje Damm. Główny bohater krąży swobodnie po mieście na swoim skuterku, rozwożąc wszystkim pizzę, bo przecież każdy może powiedzieć: „pizza to moja ulubiona potrawa, z pizzą jest prawdziwa zabawa”.
Arne Rautenberg i Nils Mohl mają słabość do zwierząt. W książeczce „Mut ist was Gutes” („Odwaga to dobra rzecz”) występują między innymi gęś balansująca na linie wysoko nad miastem, świnka brawurowo wskakująca do wody oraz sowa i królik, które potrafią się naprawdę rozpędzić na rowerze. Arne Rautenberg, który jest jednym z najsławniejszych i najpopularniejszych niemieckojęzycznych poetów dziecięcych, zebrał w tym tomie wiersze stworzone w oparciu o ilustracje Wolfa Erlbrucha, do których odnosi się niekiedy bezpośrednio, a innym razem nawiązuje do nich na zasadzie swobodnych skojarzeń.
W tomie „Tierische Außenseiter. Reim über unknuddelige Große und Kleine mit und ohne Beine” („Zwierzęcy odmieńcy. Rymowanki o nieprzytulastych dużych i małych, z odnóżami jak i bez nich”), tytuł mówi sam za siebie – w końcu pająki, meduzy i prosionki rzadko się określa mianem słodziaków. Ale wiersze Nilsa Mohla i ilustracje Kathariny Greve umieszczają właśnie te stworzenia w centrum uwagi i pokazują, że one również mają potencjał! Książka urzeka nie tylko niezwykłym wyborem bohaterów ale także różnorodnością form czerpiących z poezji wizualnej.
Z kolei „Es flattert und singt” („Trzepot i śpiew”) autorstwa Antonie Schneider, Marion Goedelt i Christine Knödler to hybryda zbioru wierszy i zeszytu zabaw. Obok owoców i warzyw pojawiają się w tym tomiku także tacy bohaterowie jak kura Helena i kogut Hannibal, które snują metapoetyckie rozważania na temat poezji i udzielają rad na temat tworzenia wierszy.
Lena Raubaum i Katja Seifert udowodniają w swojej książce „Mit Worten will ich dich umarmen” („Chcę cię objąć słowami”), w jaki sposób wiersze mogą pomóc nam odnaleźć się w świecie. Utwory oddają dziecięcy sposób przeżywania, nie cofając się przed sprzecznymi emocjami i trudnymi uczuciami takimi jak złość.
Finn-Ole Heinrich, Dita Zipfel oraz Tine Schulz stworzyli tomik „Schlafen wie die Rüben” („Spać jak rzepa”), a Uwe-Michael Gutzschhahn – „Dunkel war's, der Mond schien helle” („Panował mrok i świecił jasny księżyc”), które wpisują się w (dziecięcą) tradycję poetycką. W pierwszym z nich autorzy potraktowali klasyczne rymowanki o zasypianiu i temat wieczornego kładzenia się spać pod włos, burząc dzikimi, szalonymi i żywiołowymi wersami i ilustracjami utarty scenariusz stałego rytuału. Z inicjatywy mistrza poezji dziecięcej Uwe-Michaela Gutzschhahna, on sam wraz z dziesięciorgiem innych autorów i autorek poezji stworzyli ten pełen absurdów, w pewnym sensie anonimowy wiersz na dobranoc. Nikt, poza samym Gutzschhahnem, nie ma pojęcia, kto jest autorem którego z tych trzydziestu czterech wersów. Ten niezwykły projekt został zilustrowany przez Jensa Rassmusa, który w mistrzowski sposób na każdej stronie zobrazował stworzone paradoksy.
Josef Guggenmos wpisał się w konteksty liryczne związane z przyrodą. Ten zmarły w 2003 roku poeta codziennie przemierzał pola i łąki w swoim rodzinnym regionie Allgäu, wsłuchując się w śpiew ptaków i dźwięki owadów. Jego związek z naturą charakteryzował obraz samego siebie i był ważnym źródłem inspiracji w jego twórczości poetyckiej. W zaledwie kilku wersach potrafił precyzyjne skondensować swoje obserwacje i doznania, wydobywając najważniejsze aspekty istnienia, przez które często przebija ich metafizyczny sens. Wybór jego wierszy w tomie „Es flüstert & rauscht” („Szepty i szelesty”) został w niejednorodny sposób zilustrowany przez różnych artystów – czasami są to pełnostronicowe, delikatne akwarele, czasami ilustracje stworzone jaskrawymi kredkami, a niektórym wersom towarzyszą komiksy – za każdym razem grafika jest zaskakująca, nie ma tu miejsca na nudę.
Nie ma tu miejsca na nudę – tak właśnie można scharakteryzować współczesną niemieckojęzyczną scenę liryczną dla dzieci, która od dawna nie była tak zróżnicowana. Bardzo wyraźnie czuć w niej radość eksperymentowania, poetyckiej zabawy językiem i tworzenia czegoś nowego ze starego, co dotyczy nie tylko treści ale także grafiki. Świeże, nowoczesne ilustracje w stylu komiksowym bądź karykaturalnym nadają utworom swobodnego, indywidualnego charakteru, co w naturalny sposób zachęca do sięgnięcia po lirykę. Granice między poszczególnymi gatunkami są płynne, co stanowi w przypadku poezji dziecięcej zaletę, gdyż samoczynnie nasuwa się wniosek, że na świecie jest więcej poezji, niż początkowo mogłoby się wydawać. Świadczy o tym między innymi fakt, że polecane tytuły liryczne to nie tylko publikacje typowych wydawców liryki dziecięcej takich jak Peter Hammer czy Tyrolia. Po dokładniejszej analizie polecanych tytułów znajdujemy poezję tam, gdzie niekoniecznie byśmy się jej spodziewali. Może to oznaczać tylko jedno – poetyzacja świata idzie do przodu. I bardzo dobrze.
Dr Ines Galling jest redaktorką niemieckojęzycznej i skandynawskiej literatury dla dzieci i młodzieży w fundacji Międzynarodowa Biblioteka Młodzieżowa. Zajmuje się między innymi organizacją wydarzeń kulturalnych, odczytów i wystaw, wyborem białych kruków, tworzeniem zasobu książek oraz treści na Instagrama, jest także koordynatorką projektu Liryka Polecana Dzieciom oraz pisze artykuły i tworzy recenzje dla serwisów takich jak 1001 Buch, JuLit oraz Dein Spiegel.
Przytoczone książki:
Copyright: © 2025 Litrix.de
W nawiązaniu do tej udanej współpracy projekt „Liryka Polecana Dzieciom” zwiększa widoczność poezji dziecięcej, zwracając uwagę na różnorodność dzisiejszej poezji dla dzieci. Bo przecież od kilku lat w krajach niemieckojęzycznych obserwuje się pewien rozkwit poezji dziecięcej – publikowane sią zarówno utwory nowych głosów jak i „starych wyjadaczy” – w pojedynczych tomach, zbiorach, antologiach oraz ilustrowanych tomikach poezji.
Pierwsza jedenastka polecanych dzieciom utworów lirycznych została opublikowana 21 marca 2024 roku w broszurze oraz na stronie www.lyrik-empfehlungen.de równolegle do rekomendacji dla dorosłych. Gremium miłośników poezji składające się z pisarek i pisarzy, ilustratorek i ilustratorów, krytyczek i krytyków, wykładowczyń i wykładowców uniwersyteckich oraz laureatek i laureatów konkursu lyrix dla młodych twórców poezji, prezentuje swoje indywidualne wybory w zwięzłych, wyrazistych tekstach. Przy wyborze brane są pod uwagę zarówno pozycje niemieckojęzyczne jak i przekłady, a polecane tytuły skierowane są przede wszystkim do dzieci w wieku od trzech do jedenastu lat.
Projekt „Liryka Polecana Dzieciom” ma na celu nie tylko „rozbudzenie apetytu na poezję”, ale także wsparcie wszystkich uczestników świata poezji dziecięcej: autorek i autorów, wydawnictw, księgarni, bibliotek i oczywiście młodszych i starszych czytelniczek i czytelników. Miłośniczki i miłośnicy poezji poszukujący inspiracji mogą zapoznać się z rekomendacjami w broszurze, na stronie internetowej oraz instagramowej Międzynarodowej Biblioteki Młodzieżowej. Urocza ambasadorka projektu, krówka HaiKuh, jest widoczna na plakatach i pocztówkach, można ją znaleźć na stronie internetowej oraz w formie naklejki na polecanych książkach, gdzie zaznacza obecność wartościowej liryki dla dzieci!
Ponadto dla osób prowadzących zajęcia edukacyjne stworzono również zbiór materiałów pomocniczych „Po prostu lirycznie!” (Einfach lyrisch!), oferujących nauczycielkom i nauczycielom dostęp do różnych materiałów oraz metod przybliżającym uczennicom i uczniom rekomendowane pozycje. W zbiorze można znaleźć pełen wachlarz pomysłów na zajęcia ukierunkowane na działanie, twórczość i performatywność, które zwracają uwagę na dźwiękowy wymiar poezji, a także na doznania zmysłowe i współgranie ze sobą języka, ciała i ruchu. Te oryginalne i kreatywne, oparte na zabawie metody łączą w sobie radość tworzenia i rozwijanie różnych umiejętności. Materiały pomocnicze można pobrać bezpłatnie ze strony www.lyrik-empfehlungen.de, można je wykorzystać również na lekcjach niemieckiego jako języka obcego.
Wybór Liryki Polecanej Dzieciom w roku 2024
Lista jedenastu książek obejmuje szeroki wachlarz gatunków i dlatego jest odzwierciedleniem najważniejszych trendów w liryce dla dzieci, a jednocześnie zwraca uwagę na pozycje wyjątkowe. Wśród tej jedenastki osiem to tytuły niemieckie (patrz lista na końcu artykułu) i są to zarówno nowe odkrycia starszych dzieł jak i nowości, utwory klasyczne jak i takie, które zaskakują swoją koncepcją. Tematyka obejmuje zagadnienia lokalne na świecie, jak i codzienne życie dzieci, ich myśli i uczucia, aż po przyrodę i zwierzęta, od lat stanowiące popularny motyw w poezji dziecięcej.
Wszystkie książki demonstrują wielkie zaufanie do języka. Wiersz austriackiej poetki Leny Raubaum zatytułowany „Was Worte alles können” („Wszystko, co potrafią słowa”) stanowi tu pars pro toto. To zaufanie pokładane w języku idzie w parze z ogromną radością „tworzenia w języku” – nonsensów, żartów językowych i brzmieniowych, dźwięków, asonansów i rymów. Wydźwięk książek jest często zabawny i dowcipny, czasem refleksyjny i melancholijny, a nierzadko pojawiają się zaskakujące puenty i momenty „aha”. Wszystkie książki są ilustrowane, co tworzy dodatkowe płaszczyzny połączeń i otwiera nowe możliwości interpretacji.
Arne Rautenberg i Nils Mohl mają słabość do zwierząt. W książeczce „Mut ist was Gutes” („Odwaga to dobra rzecz”) występują między innymi gęś balansująca na linie wysoko nad miastem, świnka brawurowo wskakująca do wody oraz sowa i królik, które potrafią się naprawdę rozpędzić na rowerze. Arne Rautenberg, który jest jednym z najsławniejszych i najpopularniejszych niemieckojęzycznych poetów dziecięcych, zebrał w tym tomie wiersze stworzone w oparciu o ilustracje Wolfa Erlbrucha, do których odnosi się niekiedy bezpośrednio, a innym razem nawiązuje do nich na zasadzie swobodnych skojarzeń.
W tomie „Tierische Außenseiter. Reim über unknuddelige Große und Kleine mit und ohne Beine” („Zwierzęcy odmieńcy. Rymowanki o nieprzytulastych dużych i małych, z odnóżami jak i bez nich”), tytuł mówi sam za siebie – w końcu pająki, meduzy i prosionki rzadko się określa mianem słodziaków. Ale wiersze Nilsa Mohla i ilustracje Kathariny Greve umieszczają właśnie te stworzenia w centrum uwagi i pokazują, że one również mają potencjał! Książka urzeka nie tylko niezwykłym wyborem bohaterów ale także różnorodnością form czerpiących z poezji wizualnej.
Z kolei „Es flattert und singt” („Trzepot i śpiew”) autorstwa Antonie Schneider, Marion Goedelt i Christine Knödler to hybryda zbioru wierszy i zeszytu zabaw. Obok owoców i warzyw pojawiają się w tym tomiku także tacy bohaterowie jak kura Helena i kogut Hannibal, które snują metapoetyckie rozważania na temat poezji i udzielają rad na temat tworzenia wierszy.
Lena Raubaum i Katja Seifert udowodniają w swojej książce „Mit Worten will ich dich umarmen” („Chcę cię objąć słowami”), w jaki sposób wiersze mogą pomóc nam odnaleźć się w świecie. Utwory oddają dziecięcy sposób przeżywania, nie cofając się przed sprzecznymi emocjami i trudnymi uczuciami takimi jak złość.
Finn-Ole Heinrich, Dita Zipfel oraz Tine Schulz stworzyli tomik „Schlafen wie die Rüben” („Spać jak rzepa”), a Uwe-Michael Gutzschhahn – „Dunkel war's, der Mond schien helle” („Panował mrok i świecił jasny księżyc”), które wpisują się w (dziecięcą) tradycję poetycką. W pierwszym z nich autorzy potraktowali klasyczne rymowanki o zasypianiu i temat wieczornego kładzenia się spać pod włos, burząc dzikimi, szalonymi i żywiołowymi wersami i ilustracjami utarty scenariusz stałego rytuału. Z inicjatywy mistrza poezji dziecięcej Uwe-Michaela Gutzschhahna, on sam wraz z dziesięciorgiem innych autorów i autorek poezji stworzyli ten pełen absurdów, w pewnym sensie anonimowy wiersz na dobranoc. Nikt, poza samym Gutzschhahnem, nie ma pojęcia, kto jest autorem którego z tych trzydziestu czterech wersów. Ten niezwykły projekt został zilustrowany przez Jensa Rassmusa, który w mistrzowski sposób na każdej stronie zobrazował stworzone paradoksy.
Josef Guggenmos wpisał się w konteksty liryczne związane z przyrodą. Ten zmarły w 2003 roku poeta codziennie przemierzał pola i łąki w swoim rodzinnym regionie Allgäu, wsłuchując się w śpiew ptaków i dźwięki owadów. Jego związek z naturą charakteryzował obraz samego siebie i był ważnym źródłem inspiracji w jego twórczości poetyckiej. W zaledwie kilku wersach potrafił precyzyjne skondensować swoje obserwacje i doznania, wydobywając najważniejsze aspekty istnienia, przez które często przebija ich metafizyczny sens. Wybór jego wierszy w tomie „Es flüstert & rauscht” („Szepty i szelesty”) został w niejednorodny sposób zilustrowany przez różnych artystów – czasami są to pełnostronicowe, delikatne akwarele, czasami ilustracje stworzone jaskrawymi kredkami, a niektórym wersom towarzyszą komiksy – za każdym razem grafika jest zaskakująca, nie ma tu miejsca na nudę.
Nie ma tu miejsca na nudę – tak właśnie można scharakteryzować współczesną niemieckojęzyczną scenę liryczną dla dzieci, która od dawna nie była tak zróżnicowana. Bardzo wyraźnie czuć w niej radość eksperymentowania, poetyckiej zabawy językiem i tworzenia czegoś nowego ze starego, co dotyczy nie tylko treści ale także grafiki. Świeże, nowoczesne ilustracje w stylu komiksowym bądź karykaturalnym nadają utworom swobodnego, indywidualnego charakteru, co w naturalny sposób zachęca do sięgnięcia po lirykę. Granice między poszczególnymi gatunkami są płynne, co stanowi w przypadku poezji dziecięcej zaletę, gdyż samoczynnie nasuwa się wniosek, że na świecie jest więcej poezji, niż początkowo mogłoby się wydawać. Świadczy o tym między innymi fakt, że polecane tytuły liryczne to nie tylko publikacje typowych wydawców liryki dziecięcej takich jak Peter Hammer czy Tyrolia. Po dokładniejszej analizie polecanych tytułów znajdujemy poezję tam, gdzie niekoniecznie byśmy się jej spodziewali. Może to oznaczać tylko jedno – poetyzacja świata idzie do przodu. I bardzo dobrze.
Dr Ines Galling jest redaktorką niemieckojęzycznej i skandynawskiej literatury dla dzieci i młodzieży w fundacji Międzynarodowa Biblioteka Młodzieżowa. Zajmuje się między innymi organizacją wydarzeń kulturalnych, odczytów i wystaw, wyborem białych kruków, tworzeniem zasobu książek oraz treści na Instagrama, jest także koordynatorką projektu Liryka Polecana Dzieciom oraz pisze artykuły i tworzy recenzje dla serwisów takich jak 1001 Buch, JuLit oraz Dein Spiegel.
Przytoczone książki:
- Gmehling, Will: Pizzakatze. Ilustracje:Antje Damm. Wuppertal: Peter Hammer 2023.
- Guggenmos, Josef: Es flüstert & rauscht. Naturgedichte für Kinder. Redakcja: Stefanie Schweizer. Ilustracje: Pia Valär, Max Fiedler, Jonas Lauenströer i inni. Posłowie: Arne Rautenberg. Weinheim: Beltz & Gelberg 2022.
- Gutzschhahn, Uwe-Michael (red.): Dunkel war’s, der Mond schien helle. Autorzy kolejnych wersów: Paul Maar, Heinz Janisch, Uwe-Michael Gutzschhahn i inni. Ilustracje: Jens Rassmus. Stuttgart: Thienemann-Esslinger 2023.
- Heinrich, Finn-Ole / Zipfel, Dita: Schlafen wie die Rüben. Ilustracje: Tine Schulz. Hamburg: Huckepack im Mairisch Verlag 2021.
- Mohl, Nils: Tierische Außenseiter. Reime über unknuddelige Große wie Kleine mit und ohne Beine. Ilustracje: Katharina Greve. Innsbruck: Tyrolia 2023
- Raubaum, Lena: Mit Worten will ich dich umarmen. Ilustracje: Katja Seifert. Innsbruck: Tyrolia 2021.
- Rautenberg, Arne: Mut ist was Gutes. Ilustracje: Wolf Erlbruch. Wuppertal: Peter Hammer Verlag 2023.
- Schneider, Antonie: Es flattert und singt. Gedichte und mehr und alles für Kinder. Ilustracje: Marion Goedelt. Red.: Christine Knödler. München: dtv 2020.
Copyright: © 2025 Litrix.de