Świat książek
Rysownicy tropią ślady w niemieckiej historii
Najważniejsze niemieckojęzyczne komiksy i powieści graficzne w 2024 roku
Autor: Ralph Trommer
Miniony rok obfitował w wartościowe publikacje niemieckich twórców i twórczyń komiksów. Powieści graficzne odgrywają obecnie ważną rolę na niemieckim rynku książki. Zainteresowanie ze strony czytelników również stale rośnie, od dawna nikt już nie wątpi, że komiksy nie wykluczają dobrej rozrywki, dawki wiedzy i wyrafinowanej narracji. Wachlarz gatunków jest niezwykle szeroki, sięga od kryminałów przez adaptacje dzieł literatury, powieści graficzne inspirowane własną biografią aż po rozliczenia przeszłości widzianej oczami świadków historii.
W wydanym przez Carlsen Verlag komiksie „Columbusstraße” („Ulica Kolumba”) urodzony w 1971 roku Tobi Dahmen zrealizował równie osobisty, co ambitny projekt – opowiedział historię przeżyć własnej rodziny w czasach nazistowskiej dyktatury i drugiej wojny światowej w formie powieści graficznej. Głównym miejscem akcji jest jego rodzinny dom przy Columbusstraße w mieszczańskiej dzielnicy Oberkassel w Düsseldorfie, gdzie Karl-Leo Dahmen (ojciec autora) dorastał jako najmłodszy z trzech synów w katolickiej rodzinie. Tobi Dahmen w przejmujący sposób opowiada, jak zmieniło się życie jego rodziny pod rządami nazistów i podczas drugiej wojny światowej oraz o tym, jak musiała sobie radzić jego dysydencka rodzina, żeby przeżyć. Równolegle poznajemy także losy rodziny Funcke z ówczesnego Breslau, z którego pochodziła matka autora. Tobi Dahmen rysuje historię swojej rodziny w odcieniach szarości, nadając jej epicki wymiar, dzięki czemu współcześni czytelnicy otrzymują sugestywny obraz tamtych ponurych czasów.
W powieści graficznej „Emmie Arbel. Die Farbe der Erinnerung” („Emmie Arbel. Kolor pamięci”), która ukazała się nakładem Reprodukt Verlag, autorka Barbara Yelin rysuje losy ocalałej z Holokaustu Żydówki Emmie Arbel. Autorka spotykała się ze swoją bohaterką przez ponad trzy lata w Niemczech oraz w Izraelu, aby poznać jej życie. Emmie Arbel urodziła się w Hadze w 1937 roku i została deportowana przez nazistów w 1942 roku najpierw do obozu w Ravensbrücku, a następnie w Bergen-Belsen. Jej rodzice i dziadkowie zginęli w tych obozach, podczas gdy ona i jej dwaj bracia przeżyli. Po wojnie dorastała w Holandii w rodzinie zastępczej, gdzie również doświadczyła przemocy. Następnie wyemigrowała z całą swoją liczną rodziną do Izraela, ale w kibucu Emmie również nie czuła się jak w domu. Zaczęła żyć własnym, niezależnym życiem dopiero jako dorosła. Długo wypierała traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa, dopiero po przekroczeniu czterdziestki udało jej się rozprawić z przeszłością. Od kilku dekad opowiada o swoich doświadczeniach z tamtych czasów. Barbara Yelin snuje swoją opowieść w swobodny, szkicowy sposób. Niezwykle dyskretnie porusza się między teraźniejszością a przeszłością, dzięki czemu losy Emmie Arbel są bardzo poruszające. Jej powieść graficzna jest laureatką kilku nagród – Pokojowej Nagrody Gustava Heinemanna dla Książek dla Dzieci i Młodzieży 2024, Nagrody Maxa i Moritza 2024: Nagrody Specjalnej Jury).
Pierwsza powieść graficzna Maren Amini pod tytułem „Ahmadjan und der Wiedehopf”(„Ahmadjan i dudek”) wydana przez Carlsen Verlag przedstawia czytelnikom porywająco inną kulturę. To historia życia jej urodzonego w Afganistanie ojca Ahmadjana, artysty, którego obrazy także pojawiają się w tej powieści. Za pomocą lekkiej kreski i kolorowych akwareli Maren Amini przedstawia dzieciństwo swojego ojca w Afganistanie, jego przyjazd do RFN w 1972 roku, drogę jako artysty, małżeństwo z Niemką i rozdarcie między obiema kulturami. Rysowniczka oparła swoją fabułę na osiemsetletnim perskim wierszu „Konferencja ptaków” Fariduddina Attara, nadając swojej powieści graficznej baśniowo-poetyckiego charakteru.
„Genossin Kuckuck” („Towarzyszka Kukułka”) wydany nakładem Reprodukt Verlag, to swoisty opus magnum w dotychczasowej twórczości autorki komiksów Anke Feuchtenberger. Jest to pierwszy komiks nominowany do nagrody Lipskich Targów Książki w kategorii beletrystyka. Feuchtenberger nazywa swoje dzieło, nad którym pracowała przez 14 lat, „opowiadaniem obrazkowym”. Rysuje głównie ołówkiem i węglem. Nie znajdziemy tu linearnej fabuły, lecz epizody z fikcyjnej wioski Pritschitanow na Pomorzu Zachodnim, które kręcą się wokół Kerstin – głównej bohaterki będącej alter ego autorki. Początki jej historii sięgają dzieciństwa w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, a poszczególne epizody ukazują Kerstin jako nastolatkę, a wreszcie dorosłą kobietę na początku lat dziewięćdziesiątych. Autorka porusza się dość płynnie między rzeczywistością a światem fantazji. Prawdziwe wspomnienia z dorastania w duchu socjalizmu w NRD i wychowaniu przez surową babcię przeplatają się z baśniowymi scenami i groteskowymi koszmarami, w których pojawiają się hybrydy roślin, zwierząt i ludzi.
Dzieła Olivii Vieweg są na pewno łatwiejsze w odbiorze. W swojej najnowszej powieści graficznej „Fangirl Fantasy”, którą wydał Carlsen Verlag, autorka w zabawny sposób przedstawia żeńskie kultury fanowskie. Opowiada historię fikcyjnego brytyjskiego aktora filmowego Allana Dale’a, który pewnego dnia zostaje uprowadzony do lasu w Turyngii przez trzy wielbicielki, które próbują go zmusić, by odgrywał ich ulubione sceny z filmów, z których już dawno zrezygnował… Olivia Vieweg, która sama pochodzi z Turyngii, swoją powieścią graficzną utrzymaną głównie w fioletowej tonacji stworzyła zabawną satyrę na międzynarodowy przemysł filmowy i telewizyjny. Autorka miesza stylistykę europejskiego komiksu z japońską mangą.
W swojej najnowszej powieści graficznej „Der verkehrte Himmel” („Odwrócone niebo”), która ukazała się nakładem Avant Verlag, Mikael Ross również sięga po elementy mangi, na przykład oddając mimikę swoich postaci i celowo korzystając wyłącznie z biel i czerni. Autor stworzył dynamiczny, klimatyczny kryminał o trójce młodych ludzi, którzy zostają uwikłani w zbrodnię w Lichtenbergu, dzielnicy Berlina. Wartka fabuła opiera się na prawdziwym zabójstwie pewnej Wietnamki dokonanym przez handlarzy żywym towarem. Komiks jest jednocześnie udanym studium środowiska nastolatków ze szkół w Lichtenbergu oraz wietnamskich imigrantów, a także opowieścią o wzajemnym szacunku.
W komiksie „Das kalte Herz” („Zimne serce”) wydanym przez Reprodukt Verlag Sascha Hommer stworzył treściwą wersję romantycznej baśni Wilhelma Hauffa o naiwnym węglarzu Peterze Munku, który sprzedaje duszę, by położyć kres swojemu ubóstwu. Rysownik dodaje subtelne akcenty, by uwspółcześnić staroniemiecką fabułę, na przykład zamieniając Szklanego Skrzata w Szklaną Skrzatkę. Autor jest przekonujący w swojej klimatycznej grafice, w której minione czasy zostają przywrócone do życia w realistyczny, a zarazem nieco magiczny sposób. Baśń Hauffa w adaptacji Hommera sprawdza się w dzisiejszych czasach jako mądra przypowieść o chciwości z czasów początków kapitalizmu.
Reinhard Kleist od dawna uznawany jest za wybitnego przedstawiciela powieści graficznej w Niemczech. Szczególnie upodobał sobie biografie muzyków, o czym świadczą jego wcześniejsze dzieła o Nicku Cave'ie i Johnnym Cashu. „Low – David Bowie's Berlin Years”, która ukazała się nakładem Carlsen Verlag, nawiązuje do wydanej w 2021 roku powieści graficznej „Starman”, skupiającej się na wczesnych latach „Ziggy'ego Stardusta” Bowiego. Tym razem akcja toczy się w czasie, kiedy David Bowie zamieszkał w połowie lat 70. w otoczonym murem Berlinie, gdzie spędzał czas z Iggy Popem i Romy Haag i stworzył razem z Brianem Eno kilka swoich najlepszych albumów. Komiks Kleista stanowi wielowarstwowe studium charakterów w popowej kolorystyce, w którym autor prezentuje całe swoje mistrzostwo jako rysownik i twórca fabuły, przybliżając magię muzyki Bowiego tym wszystkim, którzy jeszcze nie znają jego twórczości.
Ralph Trommer, dyplomowany animator, niezależny autor i artysta, publikuje recenzje i artykuły o komiksach, powieściach graficznych i filmach dla massmediów.
Przekład: Katarzyna Łakomik
Copyright: © 2025 Litrix.de
W powieści graficznej „Emmie Arbel. Die Farbe der Erinnerung” („Emmie Arbel. Kolor pamięci”), która ukazała się nakładem Reprodukt Verlag, autorka Barbara Yelin rysuje losy ocalałej z Holokaustu Żydówki Emmie Arbel. Autorka spotykała się ze swoją bohaterką przez ponad trzy lata w Niemczech oraz w Izraelu, aby poznać jej życie. Emmie Arbel urodziła się w Hadze w 1937 roku i została deportowana przez nazistów w 1942 roku najpierw do obozu w Ravensbrücku, a następnie w Bergen-Belsen. Jej rodzice i dziadkowie zginęli w tych obozach, podczas gdy ona i jej dwaj bracia przeżyli. Po wojnie dorastała w Holandii w rodzinie zastępczej, gdzie również doświadczyła przemocy. Następnie wyemigrowała z całą swoją liczną rodziną do Izraela, ale w kibucu Emmie również nie czuła się jak w domu. Zaczęła żyć własnym, niezależnym życiem dopiero jako dorosła. Długo wypierała traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa, dopiero po przekroczeniu czterdziestki udało jej się rozprawić z przeszłością. Od kilku dekad opowiada o swoich doświadczeniach z tamtych czasów. Barbara Yelin snuje swoją opowieść w swobodny, szkicowy sposób. Niezwykle dyskretnie porusza się między teraźniejszością a przeszłością, dzięki czemu losy Emmie Arbel są bardzo poruszające. Jej powieść graficzna jest laureatką kilku nagród – Pokojowej Nagrody Gustava Heinemanna dla Książek dla Dzieci i Młodzieży 2024, Nagrody Maxa i Moritza 2024: Nagrody Specjalnej Jury).
Pierwsza powieść graficzna Maren Amini pod tytułem „Ahmadjan und der Wiedehopf”(„Ahmadjan i dudek”) wydana przez Carlsen Verlag przedstawia czytelnikom porywająco inną kulturę. To historia życia jej urodzonego w Afganistanie ojca Ahmadjana, artysty, którego obrazy także pojawiają się w tej powieści. Za pomocą lekkiej kreski i kolorowych akwareli Maren Amini przedstawia dzieciństwo swojego ojca w Afganistanie, jego przyjazd do RFN w 1972 roku, drogę jako artysty, małżeństwo z Niemką i rozdarcie między obiema kulturami. Rysowniczka oparła swoją fabułę na osiemsetletnim perskim wierszu „Konferencja ptaków” Fariduddina Attara, nadając swojej powieści graficznej baśniowo-poetyckiego charakteru.
Dzieła Olivii Vieweg są na pewno łatwiejsze w odbiorze. W swojej najnowszej powieści graficznej „Fangirl Fantasy”, którą wydał Carlsen Verlag, autorka w zabawny sposób przedstawia żeńskie kultury fanowskie. Opowiada historię fikcyjnego brytyjskiego aktora filmowego Allana Dale’a, który pewnego dnia zostaje uprowadzony do lasu w Turyngii przez trzy wielbicielki, które próbują go zmusić, by odgrywał ich ulubione sceny z filmów, z których już dawno zrezygnował… Olivia Vieweg, która sama pochodzi z Turyngii, swoją powieścią graficzną utrzymaną głównie w fioletowej tonacji stworzyła zabawną satyrę na międzynarodowy przemysł filmowy i telewizyjny. Autorka miesza stylistykę europejskiego komiksu z japońską mangą.
W swojej najnowszej powieści graficznej „Der verkehrte Himmel” („Odwrócone niebo”), która ukazała się nakładem Avant Verlag, Mikael Ross również sięga po elementy mangi, na przykład oddając mimikę swoich postaci i celowo korzystając wyłącznie z biel i czerni. Autor stworzył dynamiczny, klimatyczny kryminał o trójce młodych ludzi, którzy zostają uwikłani w zbrodnię w Lichtenbergu, dzielnicy Berlina. Wartka fabuła opiera się na prawdziwym zabójstwie pewnej Wietnamki dokonanym przez handlarzy żywym towarem. Komiks jest jednocześnie udanym studium środowiska nastolatków ze szkół w Lichtenbergu oraz wietnamskich imigrantów, a także opowieścią o wzajemnym szacunku.
W komiksie „Das kalte Herz” („Zimne serce”) wydanym przez Reprodukt Verlag Sascha Hommer stworzył treściwą wersję romantycznej baśni Wilhelma Hauffa o naiwnym węglarzu Peterze Munku, który sprzedaje duszę, by położyć kres swojemu ubóstwu. Rysownik dodaje subtelne akcenty, by uwspółcześnić staroniemiecką fabułę, na przykład zamieniając Szklanego Skrzata w Szklaną Skrzatkę. Autor jest przekonujący w swojej klimatycznej grafice, w której minione czasy zostają przywrócone do życia w realistyczny, a zarazem nieco magiczny sposób. Baśń Hauffa w adaptacji Hommera sprawdza się w dzisiejszych czasach jako mądra przypowieść o chciwości z czasów początków kapitalizmu.
Reinhard Kleist od dawna uznawany jest za wybitnego przedstawiciela powieści graficznej w Niemczech. Szczególnie upodobał sobie biografie muzyków, o czym świadczą jego wcześniejsze dzieła o Nicku Cave'ie i Johnnym Cashu. „Low – David Bowie's Berlin Years”, która ukazała się nakładem Carlsen Verlag, nawiązuje do wydanej w 2021 roku powieści graficznej „Starman”, skupiającej się na wczesnych latach „Ziggy'ego Stardusta” Bowiego. Tym razem akcja toczy się w czasie, kiedy David Bowie zamieszkał w połowie lat 70. w otoczonym murem Berlinie, gdzie spędzał czas z Iggy Popem i Romy Haag i stworzył razem z Brianem Eno kilka swoich najlepszych albumów. Komiks Kleista stanowi wielowarstwowe studium charakterów w popowej kolorystyce, w którym autor prezentuje całe swoje mistrzostwo jako rysownik i twórca fabuły, przybliżając magię muzyki Bowiego tym wszystkim, którzy jeszcze nie znają jego twórczości.
Ralph Trommer, dyplomowany animator, niezależny autor i artysta, publikuje recenzje i artykuły o komiksach, powieściach graficznych i filmach dla massmediów.
Przekład: Katarzyna Łakomik
Copyright: © 2025 Litrix.de