Karen Exner Hüte und andere Kopfbedeckungen aus aller Welt
[Kapelusze i inne nakrycia głowy z całego świata]

Wyjątkowa książka obrazkowa ilustratorki Karen Exner o „Kapeluszach i nakryciach głowy z całego świata“

Chapeau bas! Książka obrazkowa dla dzieci o najróżniejszych kapeluszach. Kto wpada na taki pomysł w czasach, w których dla dzieciaków w naszej części świata absolutnym non plus ultra jest bejsbolówka, naciągnięta na czoło wełniana czapka lub, w najlepszym razie, zapięty pod brodą kask rowerowy? Stary piernik?

Bynajmniej! Młoda ilustratorka Karen Exner w swojej książce popularnonaukowej „Kapelusze i inne nakrycia głowy z całego świata“ zapewnia czytelnikom wgląd w świat nakryć głowy, jakiego do tej pory nie było, a robi to starannie przekomponowanym, jasnym i logicznym językiem. Barwne ilustracje wykonuje techniką wydrapywania w pastelach olejnych. Ta czasochłonna i niekiedy medytacyjna technika daje jej, jak sama mówi, przestrzeń do całkowitego zagłębienia się w temacie. Nie ma się więc co dziwić, że za unikalny design i niezwykłą tematykę swojego dzieła otrzymała w 2023 roku nagrodę Hamburger Bilderbuchpreis.

Już sam pionowy format książki jest nietypowy. Najważniejszym elementem okładki jest czarno-zielony, lśniący cylinder na głowie mężczyzny, którą widać tylko do połowy. Działa to tak zachęcająco, że można by sądzić, iż po otwarciu książki mężczyzna w cylindrze wyskoczy z niej – jak przysłowiowy diabeł z pudełka – i się przywita. Ciekawość rośnie: „Nakrycia głowy są bardzo ekscytujące! Wszyscy nosimy je z różnych powodów i robimy to od bardzo dawna. Najstarsze znane przedstawienie nakrycia głowy znaleziono we Francji. Pochodzi ono z okresu paleolitu i zostało wykonane ponad 21 tysięcy lat temu: jest to wyrzeźbiona z ciosu mamuta głowa z kapturem. Kto by pomyślał?”

Na pewno nikt. Ale im dłużej się o tym rozmyśla, tym więcej przypomina się przykładów nakryć głowy, które się zna lub o których się słyszało. W każdym razie jest ich o wiele więcej niż tylko bejsbolówka i wełniana czapka: hełm astronauty, beret baskijski, hełm nurkowy, kapelusz pszczelarski, jarmułka, czapka policyjna, sombrero, kapelusz kowbojski, hidżab, wieniec laurowy, welon ślubny, chusta, niemiecki Stahlhelm, fez, bermyca, czapeczka imprezowa, korona, czapka z pomponem. W książce przedstawiono w sumie sześćdziesiąt unikalnych i osobliwych nakryć głowy, a na końcu znalazł się ich spis alfabetyczny. Oraz zagadka: osiemnaście nakryć głowy z lotu ptaka. Kto je rozpozna? A propos czapki z pomponem: kto wiedział, że marynarze używali pomponu na czapce jako amortyzatora? Przestrzenie pod pokładem były tak niskie, że łatwo się było uderzyć w głowę.

Na każdej stronie przedstawiono jedno nakrycie głowy na popiersiu noszącej je osoby, a jego pochodzenie i funkcję wyjaśniono w zwięzłym i zrozumiałym opisie. Elementy aranżacji są zawsze takie same – zredukowane do niezbędnego minimum. Portrety przypominają drzeworytnicze karykatury, a skóra ludzi ma najróżniejsze barwy, wzory i ziarnistość. Czasami scenki obrazkowe uzupełniają informacje o danym nakryciu głowy: rowerzysta spadający z roweru, warsztat kapelusznika, nurek na dnie morza czy publiczność na angielskich derbach. Czuć humor! A gdzie nie ma humoru, tam jest przyjazny ton narracji, który prowadzi czytelnika od A do Z nakryć głowy.

To właśnie wyjątkowa mieszanka złożona z języka obrazkowego, stylu i informacji sprawia, że książka jest warta obejrzenia i przeczytania. A zestawienie nakryć głowy wywodzących się z wielu kultur zadziwia zarówno różnorodnością mód i tradycji, jak i tym, że zawsze znajdują się one na czubku głowy, obojętnie, czy głowa ta należy do wietnamskiego hodowcy ryżu, angielskiej królowej, członka francuskiej bohemy, niemieckiego błazna karnawałowego czy australijskiego aborygena.


Przekład: Anna Wziątek